 | Suy dinh dưỡng
|
Mục tiêu bài học:
Sau bài học, học sinh nắm được:
- Thế nào là suy dinh dưỡng ở trẻ em dưới 5 tuổi và ở trẻ lứa tuổi học đường
- Biết cách sử dụng phần mềm trên trang web để tự tính chỉ số Khối cơ thể (BMI), qua đó đánh giá tình trạng dinh dưỡng của mình và cho bạn bè.
- Biết các nguyên nhân và tác hại của suy dinh dưỡng
- Biết một số biện pháp để phòng chống suy dinh dưỡng
|
I. Suy dinh dưỡng - Protein năng lượng ở trẻ em dưới 5 tuổi
1. Suy dinh dưỡng Protein – năng lượng là gì?
Là tình trạng cơ thể không được cung cấp đủ năng lượng và các chất dinh dưỡng, đặc biệt là chất protein để đảm bảo cho sự phát triển bình thường của cơ thể. Trẻ em dưới 5 tuổi dễ bị suy dinh dưỡng protein – năng lượng gọi tắt là “Suy dinh dưỡng”.
2. Nguyên nhân chính dẫn tới suy dinh dưỡng Protein - năng lượng là gì?
- Ăn uống thiếu cả về số lượng và chất lượng.
- Ốm đau kéo dài như hậu quả của các đợt tiêu chảy, viêm phổi, sởi.
- Bị suy dinh dưỡng trong thời kỳ bào thai: đẻ ra đã bị nhẹ cân (có cân nặng lúc đẻ ra dưới 2,5 kg).
3. Biểu hiện của suy dinh dưỡng Protein - năng lượng là gì?
- Phát triển chậm: không lên cân hoặc bị giảm cân.
- Trẻ bị suy dinh dưỡng nặng có thể thấy rõ bị teo cơ. Gầy còm, xanh xao, lười ăn, dễ bị nhiễm khuẩn. Có những trường hợp bị phù thậm chí phù nặng.
- Hiện nay, đa số trẻ em bị suy dinh dưỡng thể nhẹ và thể vừa mà biểu hiện là thấp bé, nhẹ cân. Thể suy dinh dưỡng này cũng rất quan trọng vì ảnh hưởng đến phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ, do đó cần phải phòng chống thông qua chăm sóc và nuôi dưỡng hợp lý.
4. Phòng chống suy dinh dưỡng Protein - năng lượng
- Theo dõi sự phát triển của trẻ thường xuyên bằng biểu đồ phát triển.
- Nuôi trẻ bằng sữa mẹ đúng cách: cho trẻ bú sữa mẹ ngay trong nửa giờ đầu sau khi sinh, cho trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu, sau đó cho trẻ ăn bổ sung và tiếp tục cho bú mẹ kéo dài cho tới khi trẻ được 24 tháng hoặc lâu hơn.
- Không nên cho trẻ ăn bổ sung sớm khi trẻ chưa được tròn 6 tháng tuổi (ăn bổ sung còn được gọi là ăn sam hay ăn dặm).
- Cho trẻ ăn bổ sung đủ lượng, đủ chất, cân đối với đầy đủ 4 nhóm thực phẩm (Chất đạm; Tinh bột; Chất béo; Vitamin và muối khoáng).
- Đưa trẻ đi tiêm chủng đầy đủ.
- Giữ vệ sinh cho trẻ và những người chăm sóc trẻ. Đảm bảo môi trường xung quanh luôn sạch sẽ.
- Khi trẻ ốm (tiêu chảy, viêm phổi, sởi) cần đưa trẻ đi khám bệnh, nuôi dưỡng và điều trị theo sự hướng dẫn của nhân viên y tế.
Các bạn học sinh nếu có chế độ ăn uống và rèn luyện thể lực không hợp lý, các bạn dễ bị thiếu hoặc thừa dinh dưỡng. Cả 2 trường hợp (thiếu và thừa dinh dưỡng) đều không tốt cho sức khỏe phải không các bạn?
Đánh giá tình trạng dinh dưỡng của các bạn học sinh bằng chỉ số BMI: Chỉ số BMI được tính bằng cân nặng (kg) chia cho bình phương của chiều cao tính bằng mét. Kết quả chỉ số BMI này được so sánh đối chiếu với 1 bảng chuẩn của Tổ chức Y tế thế giới, qua đây bạn sẽ đánh giá được tình trạng dinh dưỡng của mình.
Các bạn có thể tự kiểm tra tình trạng dinh dưỡng của mình ở mục Đánh giá TTDD trên website Dinh dưỡng học đường (link: http://dinhduonghocduong.net) nhé. Nên nhớ rằng các bạn điền đúng tháng và năm sinh của mình (theo dương lịch), chọn đúng giới tính của mình (chọn Nam hay Nữ), điền đúng số cân nặng (tính bằng ki-lô-gam, với 1 chữ số sau dấu phẩy, ví dụ 32,7 kg); chiều cao (tính bằng mét, với 2 chữ số sau dấu phẩy, ví dụ 1,38 mét). Kết quả tính chỉ số BMI này sẽ được tự động thực hiện bởi máy tính và cho ra kết luận là bạn đang ở tình trạng dinh dưỡng như thế nào nhé.
Bảng phân loại BMI dành cho các bạn trai,
Bảng phân loại BMI dành cho các bạn gái
Cách tra bảng này cũng sẽ cho ra kết quả giống như máy tính đã kết luận đấy!
Ví dụ: Một bạn học sinh nam, 8 tuổi, có chỉ số BMI là 17,4.
Tra bảng sau các bạn có thể thấy bạn nam này vẫn nằm ở trong ngưỡng bình thường (không suy dinh dưỡng, cũng không thừa cân hay béo phì)
Bảng phân loại tình trạng dinh dưỡng của Nam học sinh dựa vào chỉ số BMI :
Ngưỡng phân loại tình trạng dinh dưỡng học sinh (5-19 tuổi) dựa vào chỉ số BMI:
- Thừa cân: >+1SD (tương đương với mức BMI = 25 kg/m2 ở nhóm 19 tuổi)
- Béo phì: >+2SD (tương đương với mức BMI = 30 kg/m2 ở nhóm 19 tuổi)
- Bình thường: Từ –2SD đến +1SD
- Gầy: <-2SD
- Rất gầy: <-3SD
BMI của bạn nằm trong khoảng nào?
1. Thiếu năng lượng trường diễn là gì?
Không phải chỉ có trẻ nhỏ mà cả bố mẹ và người lớn trong gia đình đều có thể bị thiếu dinh dưỡng, nếu ăn uống không đầy đủ và hợp lý. Thiếu năng lượng ở người lớn là kết quả thiếu cân bằng giữa năng lượng ăn vào và năng lượng tiêu hao (do lao động thể lực nhiều, tiêu hao nhiều năng lượng, trong khi lượng ăn vào không đủ…)
Thiếu năng lượng trường diễn có biểu hiện gầy, mặc dù có thể sinh hoạt vẫn bình thường. Người bị thiếu năng lượng trường diễn lao động hay mệt mỏi, dễ mắc các bệnh, khi mắc bệnh thì dễ bị trầm trọng thêm do sức đề kháng kém. Bà mẹ bị thiếu năng lượng trường diễn dễ đẻ ra đứa con nhẹ cân (là bé có cân nặng sơ sinh thấp dưới 2,5 kg), tức là bé đã bị suy dinh dưỡng ngay từ trong bào thai (suy dinh dưỡng bào thai).
Để xem bố mẹ và những người lớn trong gia đình có bị thiếu dinh dưỡng không, ta sử dụng một chỉ số gọi là “khối cơ thể” (viết tắt là B.M.I) để theo dõi nhằm giúp tìm biện pháp chăm sóc dinh dưỡng, sức khỏe và chế độ nghỉ ngơi phù hợp.
2. Cách tính chỉ số BMI như sau:
- Lấy cân nặng (tính bằng ki-lô-gam, với 1 số thập phân), chia cho chiều cao bình phương (tính bằng mét, lấy 2 chữ số thập phân), công thức như sau:
- Người ta dùng chỉ số BMI để đánh giá tình trạng dinh dưỡng. Phân loại tình trạng dinh dưỡng dựa vào chỉ số BMI (theo quy ước của tổ chức Y tế thế giới) như sau:
+ BMI dưới 18,5 là thiếu năng lượng trường diễn (gầy)
+ BMI từ 18,5 đến 25 là bình thường
+ BMI từ 25 đến 30 là thừa cân
+ BMI trên 30 là béo trệ.
Ví dụ: Bà An 40 tuổi, cao 1,58m, nặng 43,5 kg, Bà An có chỉ số khối cơ thể là:
Và như vậy Bà An bị thiếu năng lượng trường diễn (vì có BMI<18,5).
Tham khảo bảng phân loại tình trạng dinh dưỡng của các nhóm tuổi:
Giáo án Tham khảo (Dành cho giáo viên)